Czym jest przedpłata?

Przedpłata najczęściej kojarzy nam się z niemiłą koniecznością wypłacenia pieniędzy, gdy zlecamy wykonanie jakiejś usługi lub personalizowanego produktu. Przedpłata często dotyczy również wyłożenia środków w celu zarezerwowania terminu, czy przypieczętowania negocjacji np. przy zakupie nieruchomości. Innymi słowy, dotyczy specjalnych zamówień lub transakcji na duże kwoty.

Niestety nie każdy ma dobre doświadczenia z „zaliczkowaniem”. Nie raz zdarzają się sytuacje, w których np. nierzetelna ekipa remontowa wymaga przedpłaty, po czym nie pojawia się w ustalonym miejscu i ustalonym czasie. Jakie wówczas mamy prawa?

W tym przypadku wiele zależy od tego, czy przedpłata jest zaliczką, czy zadatkiem. Czym są zaliczka a czym zadatek? Jakie są rodzaje przedpłaty i jakie mamy w związku z nimi prawa i obowiązki?

Przeszukując obowiązujące przepisy prawa, nie znajdziemy w nich dokładnej definicji związanej z przedpłatą. Wynika to głównie z faktu, że przedpłata może być albo zaliczką, albo zadatkiem, i to właśnie one są zdefiniowane przez Kodeks cywilny. W obu przypadkach strony umowy mają inne prawa i inne obowiązki.

Niemniej jednak możemy określić, że przedpłata jest sumą pieniędzy, która stanowi część ceny usługi lub towaru, którą pokrywa strona kupująca. Co więcej, przedpłata jest zabezpieczeniem zarówno dla zleceniodawcy, jak i zleceniobiorcy. Wpłaty dokonuje się przed sfinalizowaniem transakcji, ale już po podpisaniu umowy. W zależności od ustaleń przedpłata może wynosić od kilku do nawet 50 procent całkowitej kwoty. Przeważnie resztę kwoty dopłaca się po spełnieniu warunków umowy, czyli np. wykonaniu usługi, czy towaru na zamówienie.

Bardzo często z przedpłaty korzystają firmy, które muszą ponieść koszty związane z zakupem towarów niezbędnych do wykonania zleconych prac.

Czym jest zaliczka?

Zaliczka bardzo często mylona jest z zadatkiem. Dokładne ustalenie, czy przedpłata ma charakter zaliczki, czy zadatku jest kluczowe w przypadku rezygnacji z wykonania usługi przez zleceniobiorcę lub odstąpienia, czy wypowiedzenia umowy przez klienta. Czym jest zatem zaliczka w świetle prawa? Jedyną wzmianką na temat zaliczki w Kodeksie cywilnym jest poniższy artykuł:

Art. 743. Zaliczka

Jeżeli wykonanie zlecenia wymaga wydatków, dający zlecenie powinien na żądanie przyjmującego udzielić mu odpowiedniej zaliczki.

Jednak Kodeks cywilny nie określa przepisami, jak powinien wyglądać zwrot środków w związku z udzieleniem lub przyjęciem zaliczki. Na ogół, jeśli pomiędzy kontrahentami występuje spór lub niejasność co do konieczności dokonania zwrotu pieniędzy za niezrealizowaną usługę, lub odstąpienie od niej, zaliczkę traktuje się jako zadatek.

Przeważnie możemy spotkać się z taką interpretacją przepisów, że wpłacona zaliczka jest zwracana lub przynajmniej powinna być zwrócona przez wykonawcę, gdy ten nie jest w stanie wywiązać się z umowy. Jeśli to natomiast konsument czy zleceniodawca odstępuje od umowy lub rezygnuje z zakupu zleconej usługi, lub towaru pieniądze pozostają u wykonawcy.

Czym jest zadatek?

Zadatek z kolei w Kodeksie cywilnym wyjaśniony jest nieco szerzej niż zaliczka. Tak jak wspomnieliśmy, jeśli jedna ze stron umowy nie wywiązała się z jej postanowień, druga strona ma prawo do zwrotu poniesionych kosztów. Problem powstaje wówczas, gdy jedna ze stron żąda zwrotu przedpłaty lub nie chce jej zwrócić. W sporządzonej umowie warto zatem dokładnie określić, czym jest wykonana przedpłata. Co o zadatku mówi litera prawa?

Według Kodeksu cywilnego:

Art. 394. Zadatek

§ 1. W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.

§ 2. W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi.

§ 3. W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.

Jak można odczytać te przepisy? Przypuśćmy, że konsument przeprowadza remont kuchni. Bierze zatem kredyt online na pokrycie kosztów remontu. Podpisuje z firmą meblową umowę na wykonie zabudowy kuchni. Wykonawca wymaga wpłacenia zaliczki na poczet zakupu niezbędnych materiałów. W umowie wykazano, że montaż kuchni odbędzie się dokładnie 4 tygodnie po podpisaniu umowy. Jeśli zleceniobiorca nie wywiązał się z postanowienia umowy i nie dotrzymał terminu, zleceniodawca ma prawo do zwrotu zaliczki w całej jej wysokości. Podobnie, jeśli to zleceniodawca rezygnuje z umowy, wówczas firma meblowa musi zwrócić otrzymaną zaliczkę, nawet jeśli nic nie wskazywało, że z umowy się nie wywiąże i poniósł koszty.

Z kolei przy zadatku, jeśli zleceniodawca rezygnuje ze współpracy lub zakupu towaru, stolarz ma prawo zadatek zachować. Z kolei, jeżeli to zleceniobiorca nie wywiązał się z umowy, np. nie wykonał kuchni w ustalonym czasie, konsumentowi należy się zwrot podwojonej kwoty zadatku.

Jak można zauważyć, warto dokładnie określić w zawieranej umowie, czym jest przedpłata, czy jest to zadatek, czy zaliczka. Ponadto dobrze jest określić wszystkie powinności obu stron w razie rezygnacji z wykonania zlecenia lub zakupu towaru. Dzięki takim szczegółowym zapisom można uniknąć sporu, a tym samym utraty środków pieniężnych. Więcej rzetelnych informacji na temat bezpiecznych finansów znajdziesz na stronie internetowej lendup.pl.

Czym jest przedpłata i jak działa? Podsumowanie

Jeśli jesteś na etapie zakupu lub specjalnego zlecenia, zawsze warto spisać umowę, w której jasno określa się nie tylko przedmiot umowy, ale także sposób i formę jego finansowania. Przeważnie wykonawcy zastrzegają, że wykonają daną usługę pod warunkiem dokonania przez konsumenta przedpłaty. Sam termin „przedpłata” nie widnieje jednak w przepisach polskiego prawa. Stąd warto doprecyzować, czym jest wpłata na poczet zlecenia. Dzięki temu, że podpiszesz szczegółową umowę, unikniesz sytuacji, w której stracisz swoje pieniądze lub będziesz musiał domagać się zwrotu środków przed sądem.