W tym roku mija 75. rocznica wybuchu II Wojny Światowej. Rzeczpospolita mimo heroicznej obrony nie zdołała oprzeć się militarnym potęgom przeciwników. - Kiedy los Polski był już przesądzony, po 17 września marszałek Edward Śmigły-Rydz wydał rozkaz wycofania formacji walczących na ziemiach wschodnich na granicę rumuńską i węgierską. Gdy tylko z Budapesztu nadeszła wiadomość z przyzwoleniem na przekroczenie granicy wszystkich uchodźców wojskowych gen. bryg., Juliusz Kleeberg rozpoczął wielodniową ewakuację zakończoną 25 września - mówi Zbigniew Ungeheuer Prezes Stowarzyszenia Portius.
Przyjmuje się, że podczas wojny na terenie Węgier przebywało blisko 140 tysięcy polskich uchodźców wojskowych i cywilnych. Dniami, miesiącami, a niekiedy nawet latami Węgrzy udzielali Polakom przebywającym w granicach ich kraju wszechstronnej pomocy, znajdując w węgierskich domach życzliwość i nadzieję. Data 29 września 1939 bezpowrotnie zamknęła tysiącletnie dzieje polsko-węgierskiej granicy, w miejsce której pojawiła się sowiecko-węgierska.
W tym roku, 20 września odsłonięta zostanie na Ratuszu miasta Sárospatak tablica odlana z brązu upamiętniającą te wydarzenia.
Treść na niej zawarta jest najlepszym opisem sytuacji w języku węgierskim i polskim: W hołdzie Narodowi Węgierskiemu za otoczenie opieką 140 tysięcy polskich żołnierzy i uchodźców cywilnych w czasie II Wojny Światowej. Wdzięczni Polacy.
Tablicę wykonano przy wsparciu finansowym Urzędu Do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych RP oraz Urzędu Miasta Krosna dzięki staraniom Stowarzyszenia Portius,
- O naszej inicjatywie poinformowaliśmy Kancelarię Prezydenta RP, Ministerstwo Obrony Narodowej, Urząd Do Spraw Kombatantów i osób Represjonowanych RP, Ambasady i Konsulaty Polski i Węgier, jednocześnie zapraszając reprezentacje tych instytucji państwowych. Mamy honor, aby przy odsłanianiu tablicy byli polscy i węgierscy żołnierze. Wystąpieniu organizatorów i gospodarzy miasta Sárospatak towarzyszyć będzie salwa honorowa i hymny państwowe - mówi Zbigniew Ungeheuer.
Program uroczystości:
- godz. 12:00 - przyjazd do Sárospatak polskich i węgierskich delegacji, spotkanie w Ratuszu Miejskim
- godz. 16:00 - odsłonięcie tablicy na ścianie Ratusza (hymny państwowe, wystąpienia zaproszonych gości, osłonięcie tablicy, salwa honorowa)
- godz. 19:00 - kolacja i spotkanie przyjaciół
pd
