Niepłodność jest definiowana, jako niemożność uzyskania ciąży po jednym roku współżycia bez zabezpieczeń antykoncepcyjnych w przypadku kobiet przed 35 rokiem życia lub po 6 miesiącach w przypadku kobiet 35 letnich i starszych. Gdy lekarz stwierdza stany chorobowe u pary z problemem płodności, diagnostykę i ewentualne leczenie rozpoczyna się wcześniej.

Niepłodność jest chorobą społeczną i cywilizacyjną. Ocenia się, że około 50%  przypadków  niepłodności jest związana z czynnikiem męskim, w pozostałej części przyczyna może dotyczyć kobiet. Istnieje też tzw. niepłodność idiopatyczna (o niewyjaśnionych przyczynach), którą stwierdza się u około 15% par.

Diagnostyka niepłodnej pary dotyczy obu partnerów. W przypadku mężczyzny podstawowym badaniem jest badanie nasienia (seminogram), a w przypadku kobiety badanie innych kobiecych czynników wpływających na płodność. Do prawidłowej diagnozy płodności męskiej niezbędne jest wykonanie analizy nasienia.

Badanie seminologiczne (seminogram) - stanowi podstawowy i nieodzowny element diagnostyczny w ocenie płodności mężczyzny. Obecnie wykonywane jest ono za pomocą analizy mikroskopowo-komputerowej (SCA), zapewniającej dokładność i powtarzalność wyników. Obejmuje ocenę nie tylko plemników (koncentracja, żywotność, ruchliwość, budowa), ale także całego ejakulatu (objętość, lepkość, czas upłynnienia, odczyn pH). Umożliwia też wykrycie stanu zapalnego (stwierdzenie podwyższonej liczby leukocytów w nasieniu) i innych parametrów świadczących o płodności mężczyzny. W razie  wykazania obniżonej płodności, za pomocą  badań dodatkowych można wykryć przyczyny takiego stanu rzeczy i zaproponować skuteczne leczenie.

Analiza nasienia powinna być wykonana po kilkudniowej abstynencji seksualnej (optymalny czas to 2-7 dni). Zdecydowana większość próbek nasienia jest pozyskiwana na drodze masturbacji, jednakże  w przypadku pojawienia się problemów, możliwe jest  też oddanie nasienia w trakcie stosunku płciowego do specjalnej prezerwatywy pozbawionej środków plemnikobójczych. W wyjątkowych przypadkach nasienie może być też oddane w domu i dostarczone do laboratorium w jak najkrótszym czasie (do 1 h). Podczas transportu próbka nie może ulec przechłodzeniu, tzn. musi być utrzymywana w temp. 20-37 stopni.

Jeśli wynik seminogramu ukaże pewne nieprawidłowości, zaleca się wykonanie bardziej szczegółowych badań:

- test migracji
Określa on w odpowiednich warunkach laboratoryjnych, jaka część plemników ruchomych jest zdolna do pokonywania większych odległości. Test migracji plemników sprawdza jakość nasienia pod kątem ruchliwości plemników, a konkretnie to, czy plemniki są w stanie opuścić płyn nasienny oraz jak sprawnie przechodzą do śluzu i wędrują w śluzie szyjkowym.

- test MAR (na obecność przeciwciał przeciwplemnikowych klasy Ig G)
Obecność przeciwciał przeciwplemnikowych przyczynia się do powstania niepłodności na tle immunologicznym (trwałej lub przejściowej). Przeciwciała te powstają, kiedy bariera krew-jądro zostaje naruszona np. przez niedrożność przewodów wyprowadzających nasienie, infekcję męskich narządów płciowych, uraz jąder lub po operacjach w obrębie męskiego układu rozrodczego. Mają one negatywny wpływ na żywotność i ruchliwość plemników, zatem osłabiają zdolność do zapłodnienia. Warto jest wykonać to badanie, jeśli seminogram wykazał obniżoną ruchliwość plemników.

- chromatyna plemnikowa (ocena fragmentacji DNA plemników)
Czasami nasienie o prawidłowych  parametrach obserwowanych w badaniu ogólnym, okazuje się nieprawidłowe pod względem jakości materiału genetycznego plemników, czyli chromatyny plemnikowej. Może to dotyczyć nawet 20% pacjentów, u których wyniki badania ogólnego są bez zarzutu. Badanie chromatyny plemnikowej pozwala ocenić kondycję genetyczną nasienia oraz procent uszkodzonych plemników. Nieprawidłowy wynik tego badania można powiązać też z niewyjaśnioną niepłodnością, powtarzającymi się poronieniami oraz niepowodzeniami przy technikach wspomaganego rozrodu.

Badaniami pozwalającymi dokładniej określić przyczynę męskiej niepłodności są badania biochemiczne takie jak:

ALFA GLUKOZYDAZA OBOJĘTNA - enzym odzwierciedlający pracę najądrzy (narząd odpowiedzialny za dojrzewanie plemników, w tym nabywanie przez nie zdolności ruchu).

FRUKTOZA - jest głównym związkiem energetycznym dla plemników, co sprawia, że jej niedobór może powodować obniżoną żywotność oraz ruchliwość plemników w nasieniu.

KWAS CYTRYNOWY - obniżone stężenie kwasu cytrynowego ma miejsce w przypadku stanu zapalnego gruczołu krokowego i może mieć wpływ na budowę morfologiczną plemników.

Wszystkie badania wskazane w powyższym artykule można wykonać w Przychodni Leczenia Niepłodności SENSIMED, która mieści się przy ulicy Kopalnianej 17A w Krośnie.

- Od 7 marca badanie seminologiczne (seminogram) jest wykonywane w naszej przychodni za pół ceny (do wyczerpania listy kolejkowej). Na miejscu mogą Państwo skorzystać z bezpłatnej interpretacji seminogramów wykonywanej przez naszych lekarzy. Oferujemy również szeroką gamę badań laboratoryjnych i genetycznych oraz możliwość odbycia konsultacji urologicznej - mówi Anna Słowik, z Przychodni Leczenia Niepłodności SENSIMED.