O powstaniu muzeum
Muzeum Rzemiosła ma swoją siedzibę w tzw. "domu z zegarem" - budynku dawnej Pierwszej Krajowej Fabryki Zegarów Wieżowych, działającej w Krośnie w latach 1901 - 1938. Jej założycielem był Michał Mięsowicz, wybitny obywatel międzywojennego Krosna - wiceburmistrz miasta i starszy Cechu.

Tradycje rzemiosła krośnieńskiego związane z tym budynkiem stały się impulsem do podjęcia starań o przeznaczenie go na obiekt muzealny. Inicjatorami utworzenia Muzeum Rzemiosła byli: Starszy Cechu Rzemiosł Różnych w Krośnie, mistrz ślusarski Józef Cisowski i Podstarszy Cechu, mistrz ślusarski Tadeusz Bochenek.

Kapitalnego remontu, adaptacji i wyposażenia pomieszczeń podjął się Zarząd Cechu Rzemiosł Różnych w Krośnie, a środki finansowe pochodziły głównie ze składek rzemieślników i budżetu miasta. Ekspozycję stałą udostępniono zwiedzającym 25 lat temu, w dniu 17 marca 1990 roku.

Ekspozycja stała
Wystawę Dzieje rzemiosła Polski południowo-wschodniej tworzą dokumenty rzemieślnicze z okresu od XVIII do XX wieku oraz wyroby i narzędzia rzemiosła użytkowego, głównie z przełomu XIX i XX wieku. Celem prezentacji jest ukazanie bogatej tradycji krośnieńskiego rzemiosła oraz przypomnienie ludzi z nim związanych. O ile rzemiosło artystyczne zostało docenione, znajdując swoje miejsce w muzeach i galeriach, o tyle wyroby rzemiosła codziennego, wychodząc z użycia, często były niszczone lub wyrzucane.

Zamiar organizatora wystawy polegał na ocaleniu od zapomnienia tych pięknych, starych przedmiotów, które niektórym ludziom przypominają czasy dzieciństwa, a dla niektórych (zwłaszcza dla młodego pokolenia) mają niewątpliwie wartość poznawczą. Ekspozycja obejmuje następujące działy: historia rzemiosła, krawiectwo, modniarstwo, tkactwo, szewstwo, rymarstwo, pszczelarstwo, rzemiosło spożywcze, stolarstwo i snycerstwo, fryzjerstwo, ludwisarstwo, zegarmistrzostwo, odlewnictwo, ślusarstwo i kowalstwo.

Zgromadzone muzealia obrazują strukturę i znaczenie cechów oraz ich wpływ na funkcjonowanie i życie miasta. Podkreślają również zamożność znaczącej grupy dawnych krośnieńskich rzemieślników. Szczególnie cenna jest XVIII-wieczna księga Cechu Krawców w Krośnie, tzw. "Regestr ludzi zmarłych". Znajdują się w niej nazwiska rzemieślników zmarłych od 1590 roku z adnotacją, że przepisano je z dawnych ksiąg.

W dziale rzemiosł drzewnych pokazano w większości narzędzia służące cieślom, stolarzom, snycerzom i rzeźbiarzom. Efektownie prezentuje się najliczniejszy zbiór różnych rozmiarów strugów - od największych strugów - spustów po drobne strugi z profilowanymi ostrzami, służące do wyrobu ozdobnych listew. Wśród eksponatów, które należą do podstawowego wyposażenia każdego warsztatu stolarskiego, jak piły, topory ciesielskie, cyrkle, znaczniki, dłuta czy świdry, ustawiono tokarnię z drewna z pełnym wyposażeniem. Należała ona do Andrzeja Lenika - krośnieńskiego artysty rzeźbiarza, który w 1887 roku otworzył w Krośnie swoją pracownię. Jest to - obok niedokończonej rzeźby Madonny - najcenniejszy eksponat w przedstawianym dziale.

W pracowni krawieckiej, wśród wykrojów, ubiorów damskich i męskich oraz…bielizny, ustawiono stare maszyny do szycia, prasulce krawieckie oraz kolekcję żelazek.

W dziale tkactwa zobaczyć można warsztat tkacki z XIX wieku, kołowrotki i narzędzia związane z obróbką lnu, przypominające dawną sławę krośnieńskich płócien. Ekspozycję uzupełniają dzieła polskich i zagranicznych artystów tworzących artystyczną tkaninę lnianą.

Zainteresowanie budzą eksponaty tzw. rzemiosł skórzanych - rymarstwa i szewstwa. Uprzęże końskie, pasy, janczary, szewskie kopyta, ręcznie robione buty, torby to tylko nieliczne przykłady pokazanych wyrobów.

Prezentacja muzealna została powiększona o wygospodarowane trzy sale wystawiennicze mieszczące się w dolnym parterze budynku. Znajduje się w nich ekspozycja rzemiosł ciężkich: ludwisarstwa, odlewnictwa, zegarmistrzostwa i kowalstwa.

Co się zmieniło w ciągu 25 lat?
W muzeum przybywa ciekawych eksponatów, kilkakrotnie remontowano budynek główny, zmieniły się ekspozycje i sposób prezentowania zbiorów. Przede wszystkim jednak Muzeum wzbogaciło się o sale wystaw okresowych w kamienicy Rynek 5 - Piwnica PodCieniami. - Od kilku lat użytkujemy wieżę-dzwonnicę kościoła farnego, gdzie zobaczyć można nie tylko imponujące krośnieńskie dzwony ale także ekspozycję zegarmistrzostwa. Niewątpliwie ogromną atrakcją jest samo wspinanie się po schodach, przechadzka po galerii w hełmie, i oczywiście wejście na platformę widokową na szczycie wieży, skąd podziwiać można nie tylko Krosno, ale także panoramę okolic - mówi Ewa Mańkowska, dyrektor Muzeum Rzemiosła. Otwarciu wieży towarzyszył portal KrosnoCity.pl: Otwarcie Wieży Portiusa.

- Ideą naszego muzeum od początku niemalże jest upowszechnienie zwiedzania przez umożliwienie bezpośredniego kontaktu z eksponatami. Zwiedzający mogą z bliska przyjrzeć się obiektom wzbudzającym zainteresowanie. Szczególnie silnych wrażeń poznawczych i estetycznych doznają najmłodsi, dla których przeznaczenie większości przedmiotów jest zagadką, zatem bezpośredni dostęp do zbiorów umożliwia im łatwe i trwałe zapamiętywanie fragmentów historii. Czasami zdarzają się zabawne nieporozumienia, bo dla młodych ludzi przedmioty z 1.poł. XX w. Są równie „starożytne” jak kości dinozaurów - mówi Ewa Mańkowska.

Po ostatniej modernizacji ekspozycji, dodatkową atrakcją są dźwięki zarejestrowane przez narzędzia w różnych warsztatach rzemieślniczych, oraz prezentacja oryginalnych reklam krośnieńskich rękodzielników i handlowców.

"Majstersztyk - dzieło mistrzów rzemiosła"
Wystawa została przygotowana z okazji 25. rocznicy udostępnienia zwiedzającym Muzeum Rzemiosła. - Wystawą tą pragniemy upamiętnić mistrzów, którzy przyczynili się do powstania Muzeum Rzemiosła w Krośnie, ale także przypomnieć nazwiska i dzieła tych, których mistrzostwo stało się powodem starań o stworzenie takiego miejsca - wyjaśnia Ewa Mańkowska.

- Kluczem łączącym nasze przedsięwzięcie jest słowo "majstersztyk". Początkowo oznaczało ono pracę czeladnika cechowego, będącą głównym sprawdzianem jego umiejętności przed wyzwoleniem się na mistrza. Obecnie odnosi się także do szczególnie udanego dzieła sztuki czy rzemiosła, stało się synonimem arcydzieła - dodaje Ewa Mańkowska.

Pierwsze eksponaty Muzeum pochodziły z prywatnych kolekcji krośnieńskich rzemieślników, były to często pamiątki rodzinne, archiwalia, czy przedmioty wykonywane w ich warsztatach. Ich zbiory zapoczątkowały kolekcję muzealną, która przez następne 25 lat stopniowo się rozrastała i poszerzała, tworząc kontekst kulturowy zawodowej działalności rzemieślników cechowych. Dzięki ogromnemu zaangażowaniu grupy rzemieślników, a później muzealników, w Krośnie funkcjonuje dziś instytucja nie tylko pielęgnująca dziedzictwo rzemieślnicze, ale również, za sprawą licznych działań, wpływająca pozytywnie na rozwój życia kulturalnego w mieście.

Głównym punktem wystawy "Majstersztyk - dzieło mistrzów rzemiosła" jest Piwnica PodCieniami. W jej salach wystawowych zostaną zaprezentowane postaci wybitnych krośnieńskich rzemieślników, którzy przyczynili się do powstania i funkcjonowania Muzeum Rzemiosła w Krośnie. Trzonem wystawy są ich dzieła - majstersztyki, którym zwiedzający będą mogli przyjrzeć się z bliska, starannie wybrane przedmioty o wysokich wartościach merytorycznych i poznawczych. Z jednej strony będą to przedmioty najbardziej charakterystyczne w pracy danego rzemieślnika, dzięki którym zyskali uznanie nie tylko w mieście, ale i poza granicami kraju, z drugiej zaś znajdą się tu także przedmioty nietypowe, które mogą zaskoczyć i zaciekawić zwiedzających.

Kolejnym punktem zwiedzania będzie Wieża Farna, gdzie zwiedzający będą mogli zobaczyć jedno z ciekawszych dzieł krośnieńskiego rzemiosła - zegar wieżowy wykonany w 1908 r. w Pierwszej Krajowej Fabryce Zegarów Wieżowych w Krośnie. Zegar przywrócony został do pierwotnego stanu przez pracowników Muzeum Rzemiosła.

Po zapoznaniu się z pracami krośnieńskich rzemieślników zwiedzający będą mogli udać się w stronę budynku głównego Muzeum Rzemiosła, by podziwiać ich wspólne dzieło - majstersztyk. Dzięki specjalnym tabliczkom umieszczonym na czas trwania wystawy będą mogli dowiedzieć się którzy z krośnieńskich rzemieślników wykonali nieodpłatnie poszczególne detale budynku. Niektóre z nich były prawdziwymi majstersztykami w pierwotnym znaczeniu tego słowa. Dodatkowo ekspozycja stała zostanie wzbogacona prezentacją ukazującą historię Muzeum Rzemiosła - jego powstanie i najważniejsze działania w trakcie 25-letniej historii.

MRZwK, pd