Wystawa zostanie otwarta 21 lipca, a dostępna dla zwiedzających będzie do 13 września.
Inne światy prosto z Węgier
"Inne Światy/Zaświaty" to wystawa przygotowana przez archeologów z Herman Ottó Muzeum w Miszkolcu. Prezentuje najnowsze wyniki prac badawczych dotyczących epoki brązu (2300 do 900 p. n. Ch.) na terenie województwa (komitatu) Borsod-Abaúj-Zemplén. Tajemnice życia ludności zamieszkającej w tym okresie, teren północno-wschodnich Węgier były badane pod wieloma względami, na wielu stanowiskach archeologicznych, najbardziej nowoczesnymi metodami. Efekty tych badań stanowią zasadniczą część naszej wystawy, na czele z najcenniejszymi eksponatami.
Tytuł wystawy sugeruje zaproszenie do ekscytującej podróży, przenoszącej nas w czasie i przestrzeni, ukazującej podobieństwa i różnice w ludzkiej kulturze na przestrzeni tysiącleci. "Inne Światy/Zaświaty" zachęcają zwiedzających do rozważań na temat życia codziennego naszych przodków, ich rytuałów i wierzeń.
Kultura "tellowa"
Pierwsza sala wystawowa zapoznaje zwiedzających z tajemnicami kultury tellowej (około 2300-1400 p.n.Ch.). Słowo tell po arabsku znaczy wzgórze lub kopiec. W europejskiej archeologii określa się tym słowem wzgórza, na których ludność wielu generacji budowała osiedla na tym samym miejscu.
Ceramika z epoki brązu, zbiory HOM w Miszkolcu
Telle to świadectwo działalności człowieka - zabudowania raz pojawiały się, potem zanikały (lub były niszczone), skumulowane pozostałości budynków stale się nawarstwiały - w ten sposób powstały wielowarstwowe stanowiska. Powstawanie tellów wiąże się ze stylem życia mieszkańców i obecności kilku innych czynników, takich jak warunki przyrodnicze i klimatyczne oraz grupa ludzka zorganizowana pod względem społecznym i gospodarczym. Takie osady były wznoszone przez społeczność wyrosłą we wspólnym kontekście kulturowym, splecioną szacunkiem do przodków i tradycji, wykraczającą poza tradycyjne pojęcie osiedla.
Fragment skarbu ozdób brązowych, zbiory HOM w Miszkolcu
Pierwsza część wystawy prezentuje wyniki najnowszych badań epoki brązu oraz zapewnia wgląd w prawdopodobne warunki życia sprzed 4000 lat. Dzięki ekspozycji możemy porównać strukturę osad, typy domów, przedmioty codziennego użytku, a nawet zabawki dziecięce z odpowiednikami z naszych czasów. W kolejnej części będziemy mogli podziwiać przepiękne przedmioty z brązu.
W zaświaty
Wystawa odkryje także przed nami zwyczaje pogrzebowe i wierzenia ludzi z epoki brązu.
Muzeum zapewnia, że w drugiej sali zwiedzający spotkają się dosłownie z "innym światem". Ta część wystawy to hołd dla pierwszego wybuchu "globalizacji" w historii ludzkości, w której przestrzeń Europy otwiera się, relacje kulturowe są coraz bardziej rozgałęzione i dalekosiężne, wspólnoty ludzkie stają się coraz bardziej mobilne, a kultura materialna coraz bardziej uniwersalna.
Jedno z ważniejszych stanowisk archeologicznych, na których pracowali archeolodzy Herman Otto Muzeum w Miszkolcu
Zmieniająca się struktura społeczeństwa późnego okresu epoki brązu jest przedstawiona poprzez ekspozycję odnoszącą się do wielopoziomowego, nowego stylu budowy sieci schierarchizowanych osad (powstają grody, osady otwarte i obronne, osady rolnicze pojawiają się na wcześniej nieeksploatowanych terenach), ogólnych cech ceramiki i produkcji przedmiotów brązowych, charakterystycznych części stroju męskiego i damskiego oraz nowych obyczajów pogrzebowych.
Globalizacja i technologie epoki brązu
Poznamy innowacje technologiczne wprowadzone w okresie późnego brązu: dwuchromatyczne wypalanie ceramiki z gładzoną powierzchnią imitującą metal, nowe metody w metalurgii brązu i ogromny zasięg dystrybucji nowych wyrobów.
Archeolodzy znajdują analogie do przedmiotów wyprodukowanych w Kotlinie Karpackiej także na terenie dzisiejszych Niemiec i Skandynawii! Te starannie opracowane przedmioty z brązu archeolodzy najczęściej znajdują ukryte jako skarby. W późnym okresie epoki brązu wartościowe obiekty metalowe są deponowane w ziemi w niespotykanej dotychczas ilości. Może były zabezpieczeniem majątku w niepewnych czasach, a może łupem zwycięskich wojowników? Może depozyty te należy interpretować jako składy materiału do dalszej obróbki dla metalurgów lub były one ofiarowane siłom nadprzyrodzonym? Właściwie o każdym znalezisku można snuć rozmaite spekulacje.
W późnej epoce brązu proces "globalizacji" znalazł swe odzwierciedlenie również w szerokim rozprzestrzenieniu się zwyczaju kremacji zwłok. Około 1000 lat p.n.Ch. wielkie cmentarzyska urnowe pojawiają się dosłownie wszędzie. Czy obrazuje to nagłą i powszechną zmianę wierzeń dotyczących śmierci i zaświatów? Czy wiąże się to tylko z większą wiedzą o ogniu i kontrolą nad nim dzięki rozwojowi technologii obróbki metali? Jednak ten klarowny obraz zaciemniają coraz częstsze znaleziska pochówków wewnątrz osad. Na pierwszy rzut oka wydają się być pewną anomalią, ale dla archeologów to kolejne pole do interpretacji pojęcia życia, śmierci i zaświatów przez naszych przodków.
"Komnata tajemnic"
Niezwykłym elementem i kulminacją tajemnic "innego świata" późnej epoki brązu będzie wydzielona ciemna, tajemnicza komnata, w której umieszczono wyjątkowy przedmiot. Jakie było jego przeznaczenie? Prawdopodobnie był wykorzystywany podczas aktów rytualnych, do komunikacji z siłami nadprzyrodzonymi lub składania im ofiar.
mp/pd
