Wystawa "Projekt Pamięć" - zorganizowana została przez The Memory Project Productions we współpracy z Żydowskim Muzeum Galicja w Krakowie. Wystawa opowiada historię zamordowanego chłopca Kalmana poprzez użycie różnorodnych środków przekazu - ocalałej fotografii, wspomnień siostry chłopca i prac malarskich artystki Roz Jacobs, która stara się poprzez tworzenie kolejnych obrazów ocalić cząstkę tego chłopca - jej wujka, uczcić jego pamięć, choć nigdy go nie poznała.
Grupa dzieci żydowskich w Iwoniczu-Zdroju, okres przedwojenny. Fot. archiwum
- Malując Kalmana miałam coraz silniejsze uczucie smutku i utraty, ale one w pewnym sensie przywracały mi jego obecność - mówi artystka.
Tworząc serię portretów Kalmana w oparciu o jedno zachowane zdjęcie, Jacobs próbuje z jednej strony zbudować z nim swoistą więź, a z drugiej - uczcić pamięć o nim. Artystce udało się stworzyć oryginalną instalację, która ilustruje przemieniającą siłę sztuki i pamięci oraz czyni tragedię Zagłady czymś bardzo osobistym i bezpośrednim.
Baruch i Stefek, synowie Sary i Reginy, sióstr Barucha Munza. Zamordowani w Krośnie. Fot. archiwum
Wystawa jest prezentowana w Muzeum Podkarpackim w Krośnie od połowy stycznia do końca lutego i stanowiła część finału krośnieńskich obchodów Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holocaustu.
Grupa dzieci żydowskich w Iwoniczu Zdroju, okres przedwojenny. Fot. archiwum
Wystawa ta została uzupełniona pamiątkami po krośnieńskich Żydach - fotografiami oraz pracami plastycznymi krośnieńskiej młodzieży, dla których inspirację stanowiłyby właśnie te zachowane krośnieńskie, przedwojenne fotografie.
Podczas otwarcia wystawy w połowie stycznia odczytano wspomnienia ocalałych Żydów, w tym osób, które jako dzieci były ukrywane przed Niemcami w polskich rodzinach.
Hanka Freiss (po lewej) przeżyła wojnę. Jej przyjaciółki - Pepka Breitowicz (po prawej) i Maria Haber (w środku) nie miały tyle szczęścia.
Ich losy nie są jednak znane. Fot. archiwum
rys. Joanna Płatek
- Wciąż odkrywamy tylko skrawki historii krośnieńskich Żydów. Materiały źródłowe mają charakter fragmentaryczny, okresowy lub milczą. Znane są nieliczne relacje, żyjących świadków wciąż ubywa, Ocalałych jest niewielu. W zasadzie cała społeczność żydowska w naszym mieście, niegdyś dynamicznie się rozwijająca, bogata kulturowo i społecznie - przestała istnieć. Większość mieszkańców Krosna nic o niej nie wie. Muzeum Podkarpackie w Krośnie od lat podejmuje starania, aby ocalić tą społeczność od zapomnienia, aby ochronić pamięć o niej, pamięć o naszych sąsiadach - podkreśla Katarzyna Krępulec-Nowak, koordynator projektu.
rys. Julia Woźniak
"Projekt Pamięć" to nie tylko obrazy Ruth Jacobs, ta wystawa, czy wspomnienie jednego chłopca. To tysiące chłopców, tysiące dziewczynek. Na całym świecie dziesiątki tysięcy młodych ludzi bierze udział w warsztatach, zajęciach i prelekcjach, podczas których wspomina się Zamordowanych i Zaginionych, ludzi, których strata w jakiś sposób nas dotknęła, z szacunkiem przywracając Ich postacie naszemu światu.
Również w Krośnie znaleźli się młodzi ludzie, którzy postanowili się zmierzyć się z trudnymi wspomnieniami czasów Zagłady i wyrwać z mroków niepamięci wspomnienie o ich rówieśnikach, którzy zniknęli z krośnieńskich domów i ulic. Była to młodzież z Miejskiego Zespołu Szkół nr 4, z Gimnazjum oraz z II Liceum Ogólnokształcącego. Wzięli oni udział w lekcjach tematycznych poświęconych tematowi Holocaustu i stworzyli na podstawie zachowanych fotografii prace plastyczne. Na wystawie w Muzeum prezentowane są portrety Żydów krośnieńskich zamordowanych przez Niemców podczas drugiej wojny światowej, wykonane przez krośnieńską młodzież.
rys. Małgorzata Mróz
- Technika, zdolności manualne, talent, nie miały większego znaczenia. Chcieliśmy uczynić pamięć Zagłady czymś bardziej przejmującym, bardziej zrozumiałym i emocjonalnym, nawet osobistym. Chcieliśmy przenieść pojęcie Holocaustu ze stron książek, z definicji encyklopedycznych i faktografii do ludzkich sumień i serc. Krośnieński Holocaust jest w dalszym ciągu czymś enigmatycznym, ponieważ jest dla nas bezosobowy, bezimienny. Projektem tym nadaliśmy mu twarz. Wszystkim uczniom oraz nauczycielom zaangażowanym w krośnieńską odsłonę Projektu Pamięć - serdecznie dziękujemy! - mówi Katarzyna Krępulec-Nowak.
Wystawę czasową "Projekt Pamięć" można zwiedzać w Muzeum Podkarpackim w Krośnie do końca lutego.
Wystawa: "Projekt Pamięć"
Muzeum Podkarpackie,
Krosno, ul. Piłsudskiego 16,
- twórca i koordynator międzynarodowy: The Memory Project Productions,
- koordynator projektu w Polsce: Żydowskie Muzeum Galicja w Krakowie,
- wypożyczenie wystawy: Żydowskie Muzeum Galicja w Krakowie,
- Projekt Pamięć w Krośnie: Muzeum Podkarpackie w Krośnie.
mp, red., pd
Fot. archiwum Muzeum Podkarpackie
