- 11 listopada 1918 r. Polska po 123 latach niebytu na mapach politycznych Europy odzyskała niepodległość. Było to możliwe dzięki wytrwałości i ofiarności społeczeństwa polskiego, które w okresie zaborów przekazywało nowym pokoleniom przywiązanie do tradycji i kultury narodowej. W obliczu nieuchronnego wybuchu konfliktu zbrojnego, Polacy stanęli przed dylematem, po której stronie sporu opowiedzieć się. Część społeczeństwa opowiedziała się po stronie Józefa Piłsudskiego i jego Legionów, które u boku armii austro-węgierskiej i niemieckiej miały bić się z Rosją o niepodległość ojczyzny. Inni, w tym Roman Dmowski, wierzyli w zjednoczenie się ziem polskich poprzez sojusz z Rosją i państwami ententy. Oznaczało to dla setek tysięcy Polaków zmobilizowanych do armii państw zaborczych bratobójczą walką o wspólny, wymarzony cel - wolną ojczyznę - przybliża temat wystawy jej kurator, Łukasz Kyc.

Kawaleria węgierska wkracza do Krosna, 1915 r. | źródło domena publiczna

Gdy w październiku i listopadzie 1918 r. kończyła się Wielka Wojna na Zachodzie, i nastąpił rozpad Austro-Węgier, Polacy przystąpili do rozbrajania okupantów i tworzenia niezależnych instytucji państwowych. Uwolniony przez Niemców Józef Piłsudski przyjechał do Warszawy, gdzie 11 listopada 1918 r. przejął z rąk Rady Regencyjnej pełnię władzy cywilnej i wojskowej, przyjmując funkcję Naczelnika Państwa. Rozpoczął się nowy etap w historii Polski.

Odrodzenie ojczyzny niepodległej nie byłoby możliwe, gdyby nie współpraca działaczy o bardzo odmiennych poglądach politycznych. To w poczuciu wyższych wartości, kończono odwieczne waśnie i spory, prowadzono dialog i kontynuowano wspólną pracę. Rok 1918 r. dobitnie pokazał, że zjednoczeni Polacy skłonni są do tworzenia wielkich rzeczy, które na pierwszy rzut oka wydają się być niemożliwymi.

Żołnierze carscy na Rynku w Krośnie, III 1915 r. | Fot. F. Daniszewski, zbiory Muzeum Podkarpackiego w Krośnie.

- Wystawa ma charakter edukacyjny, który uzupełniono prezentacją wielu ciekawych zabytków, obrazujących kolejne etapy drogi do niepodległego państwa polskiego. Oprócz wątku ogólnopolskiego w szerokim aspekcie została zaprezentowana także historia Krosna i krośnian, którzy działali i walczyli na rzecz niepodległej Polski. Wystawa została przygotowana ze zbiorów: Muzeum Podkarpackiego w Krośnie, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, Muzeum Wincentego Witosa w Wierzchosławicach, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, Krajskégo múzeum w Preszowie oraz zbiorów prywatnych. Wystawa została zorganizowana we współpracy ze Stowarzyszeniem Strzeleckim "Sokół" w Krośnie - informuje Łukasz Kyc.

Wystawa "Powrót Niepodległej" będzie czynna w Muzeum Podkarpackim w Krośnie od 15 sierpnia do 25 listopada 2018 r.

(mp), red.