Patronat nad sympozjum i wystawą objęła Katedra Historii Medycyny Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, którą w żarnowieckim dworku reprezentowali prof. Zdzisław Gajda i dr Dorota Schmidt-Pospuła. Zapowiedzieli oni wydanie książki o Feliksie i Zygmuncie Tokarskich. Przyjechał też specjalnie dr Henryk Olechnowicz, były ordynator torakochirurgii Szpitala Specjalistycznego Jana Pawła II w Krakowie. Znany torakochirurg podkreślił, że jako dziecko został uratowany przez dr Zygmunta Tokarskiego. - Dzięki temu mogłem później ratować życie innym - powiedział.
Sylwetkę Zygmunta Tokarskiego przypomniał dr Władysław Tlałka z Krosna, który jako młody lekarz pracował w 1959 roku ze znanym wtedy i cenionym doktorem z Jedlicza. Nie obyło się bez osobistych wątków. Władysław Tlałka z rozrzewnieniem przywoływał różne anegdotki z życia i ciepło wspominał z jaką życzliwością był podejmowany w domu Tokarskich w oczekiwaniu na ostatni pociąg, którym dojeżdżał do pracy. Powiedział też, że zasady, którymi kierował się w życiu zawodowym, stosunek do pacjentów, zawdzięcza właśnie doktorowi Zygmuntowi Tokarskiemu.
Historyk Czesław Nowak przybliżył sylwetkę doktora jako społecznika, jego działalność podczas II wojny światowej, niosącego pomoc partyzantom i więźniom obozu w Szebniach. Po wojnie był inwigilowany, ale nie uległ naciskom bezpieki. W Instytucie Pamięci Narodowej zachowały się dokumenty i raporty z inwigilacji, przytoczone przez Czesława Nowaka.
Natomiast wnuk doktora, artysta śpiewak, znany tenor Marek Wiatr opowiedział o przyjaźniach dziadka z artystami, którzy często gościli w wilii Tokarskich w Jedliczu. Ubolewał, że ze względu na ograniczone możliwości wystawiennicze musiał ograniczyć się tylko do wybranych pozycji. Na wystawie znalazły się m.in. listy Magdaleny Samozwaniec, córki Wojciecha Kossaka, ambasadora w Berlinie i Rzymie, wiceministra spraw zagranicznych II RP - Alfreda Wysockiego, pułkownika Władysława Deca z Dywizji Pancernej Stanisława Maczka oraz listy i rysunki z obozu w Buchenwaldzie dr Mariana Ciepielowskiego - szwagra Zygmunta Tokarskiego.
Na wystawie można obejrzeć także archiwalne dokumenty m.in. świadectwo maturalne, dyplom ukończenia studiów i wiele starych fotografii, na których zwiedzający rozpoznali siebie lub znajomych. U wielu osób pojawiły się łzy wzruszenia. Do dzisiaj niezwykła postać doktora Zygmunta Tokarskiego, którego dewizą życiową była służba drugiemu człowiekowi, obdarzana jest szacunkiem i mile wspominana w rodzinnym środowisku.
Ekspozycja zawiera także różne pamiątki osobiste doktora Zygmunta Tokarskiego m.in. torbę i przyrządy lekarskie, słuchawki, aparat do mierzenia ciśnienia. Można również zobaczyć zaaranżowany jego gabinet lekarski z autentycznymi przedmiotami z połowy XIX i XX wieku oraz meblami sprzed ponad 80 lat. Zachowały się nawet lekarstwa w oryginalnych opakowaniach z końca lat 30 oraz maszyna do pisania i książki z 1890 r.
Ekspozycja będzie czynna w budynku „Lamusa” do 4 sierpnia br. Wstęp wolny.
https://www.krosnocity.pl/index.php/kultura/item/8564-uratowal-mi-zycie-dr-zygmunt-tokarski-pionier-medycyny-na-ziemi-krosnienskiej.html#sigFreeIdedf19b3c6e
| Zygmunt Tokarski urodził się 30 lipca 1904 r. w Kołaczycach, gdzie jego ojciec Feliks był lekarzem miejskim. Restryktem z 12 kwietnia 1905 r. Wydział Krajowy na wniosek Wydziału Powiatowego w Krośnie mianował Feliksa Tokarskiego lekarzem okręgowym w Jedliczu. Tokarscy zamieszkali w Jedliczu. Zygmunt Tokarski ukończył miejscową szkołę podstawową i w 1915 roku rozpoczął edukację w w Państwowym Gimnazjum w Jaśle. Kontynuował naukę w Prywatnym Gimnazjum OO. Jezuitów w Chyrowie, które ukończył w 1922 roku. Podtrzymując tradycje rodzinne rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1929 roku skończył studia, otrzymał dyplom lekarski i wziął ślub z Adelą Ciepielowską, absolwentką Prywatnego Seminarium Nauczycielskiego Sióstr Urszulanek. Po studiach otrzymał pracę na stanowisku lekarza asystenta w Szpitalu Miejskim w Katowicach. Jednak presja rodziny, a zwłaszcza ojca Feliksa, była tak duża, że w 1932 roku Zygmunt Tokarski wrócił w rodzinne strony. Zaczął pracować w Ubezpieczalni Społecznej oraz w Przychodni Rafinerii Nafty w Jedliczu. Sprawował też opiekę medyczną nad wieloma szkołami w gminie. W 1934 roku kupił od właścicielki dóbr w Jedliczu Zofii Stawiarskiej działkę, na której wybudował willę według projektu Mieczysława Wallisa. Dom stał się miejscem spotkań towarzyskich wybitnych ludzi różnych dziedzin, ówczesnych elit. Zygmunt Tokarski bowiem przyjaźnił się z ludźmi kultury, sztuki i polityki. Kochał muzykę i malarstwo. Przyjaźnił się z artystami malarzami - Stanisławem Kochankiem i Stanisławem Studenckim, córką Wojciecha Kossaka - Magdaleną Samozwaniec, córką Marii Konopnickiej - Zofią Mickiewiczową. Angażował się w wiele działań społecznych, należał do oddziału Związku Strzeleckiego i aktywnie uczestniczył w pracach komitetu organizacyjnego Domu Legionowo - Strzeleckiego. Na kilka lat przed wybuchem drugiej wojny światowej Zygmunt Tokarski został wybrany wójtem gminy Jedlicze. Pełnił tę funkcję do września 1939 roku. Został usunięty dopiero przez władze niemieckie. Podczas okupacji zaangażował się w pracę konspiracyjną. Prowadził szkolenia sanitarne w Placówce AK Jedlicze, udzielał pomocy rannym żołnierzom AK, uciekinierom obozu w Szebniach, partyzantom w lesie, niósł pomoc więźniom obozu pracy w Szebniach. Ratował ludzi przed wywózką do Niemiec. W 1942 r. otrzymał od władz niemieckich ostrzeżenie, że jeżeli nadal będzie wystawiał tak dużą ilość zwolnień lekarskich dla pracowników rafinerii nafty, to zostanie to uznane za sabotaż i stanie przed sądem wojskowym. Po wojnie udzielał pomocy zbrojnemu podziemiu niepodległościowemu. Miał z tego powodu problemy ze strony bezpieki. Był przesłuchiwany przez UB. Od 1948 roku pracował jako lekarz i kierownik Ośrodka Zdrowia w Jedliczu, a równocześnie pełnił funkcję kierownika Przychodni Zdrowia przy miejscowej Rafinerii Nafty. Przez wiele lat brał czynny udział w pracach Krośnieńskiego Towarzystwa Lekarskiego. Jego zasługi dla lecznictwa zostały docenione przez nadanie mu w 1956 roku Złotego Krzyża Zasługi. Zmarł 7 maja 1963 roku w Jedliczu. Żył krótko, bo niespełna 59 lat, ale bardzo intensywnie, z pełnym poświęceniem, determinacją, odwagą. Po śmierci główna ulica miasta została nazwana imieniem Feliksa i Zygmunta Tokarskich. Jest patronem Klubu Honorowych Dawców Krwi przy Rafinerii Nafty w Jedliczu, co upamiętnia też obelisk na Rynku w Jedliczu z płaskorzeźbą doktora. O swoim zawodzie mawiał, że to powołanie. Pionier medycyny przemysłowej na Podkarpaciu, zawsze wierny przysiędze Hipokratesa. |
Bogdan Hućko (Nowe Podkarpacie)
Fot. Bogusław Janusz
