Andrzej Mencwel w nocie zamieszczonej na okładce pisze o tej pracy z entuzjazmem, wyrażając nadzieję i przekonanie, iż „Ten sposób dialogowego przedstawienia poniekąd podstawowej dla XIX wieku problematyki narodowej pozwala sądzić, że opracowanie to nie tylko wejdzie w kanon źródeł polskich, ale także litewskich, ukraińskich i białoruskich”. Książka ta bowiem prezentuje wnikliwie opracowane źródła, cytaty w pełnym ich kontekście, co pozwala na obiektywne odczytanie myśli elit politycznych zwłaszcza XIX wieku. „Dialogowość” tej pracy to zestawienie różnorodnych koncepcji związanych z problematyką narodowościową. Michał Jagiełło sięgnął do źródeł, przeanalizował ówcześnie ukazujące się pisma, wybierając do cytowania stosowne fragmenty. Stąd aprobata i refleksja Andrzeja Mencwela: „Kwerenda, jaką przeprowadził (...) jest doprawdy imponująca. O ile mi wiadomo, nikt dotąd podobnej nie przeprowadził, zarówno jeśli idzie o zakres czasowy, jak i materiałowy”.

Michał Jagiełło witając się z czytelnikami mówił o swoich związkach z naszym regionem, jako wiceminister zajmujący się problematyką mniejszości narodowych, ale także jako GOPR-owiec. Właśnie ratownicy górscy przypomnieli gościowi o wielu akcjach i spotkaniach w górach, Edward Marszałek, rzecznik RDLP, ale i GOPR-owiec, porosił Jagiełłę o autograf również w książce swojego autorstwa, w której zamieścił szkic właśnie o Michale Jagielle.

Podczas dyskusji Jagiełło na poły żartem przypomniał anegdotyczną frazę: dzisiejsze czasopisma należy wydawać, ale czytać je po 100 latach... Po prostu w porównaniu z minioną epoką pisma obecne nie prezentują rzetelnego opisu rzeczywistości, często dla doraźnych korzyści zamieszczają wypowiedzi czy komentarze powodujące ferment społeczny. Na przykład określenia typu „prawdziwy Polak” mogą uczynić wiele złego, gdyż sugerują wskazywanie na „Polaka nieprawdziwego” - komentowali czytelnicy.

Druga część spotkania poświęcona była promocji nowego zbioru wierszy - ...przejmująco szczerych, czasami bolesnych, często pełnych ciepła... - jak zachęca na okładce wydawca (ISKRY). Istotnie, to wiersze poruszające, ważne nie tylko jako liryczna wypowiedź. Bohater liryczny tych wierszy z troską pochyla się nad kondycją współczesnego człowieka. Otwierająca zbiór miniatura „Tylko... i aż tyle” pozostaje jakby esencją wypowiedzi podmiotu lirycznego:

Życie, samo, tylko - i aż tyle. Owinięte
w przetarte noszeniem brzemienia
płótno słów. Ze zjawami ciał i strzępami
pamięci.

Jak sam autor przyznał, tę treść w jakimś ułamku nasunęły mu reminiscencje z czasu dzieciństwa, jego podświadoma pamięć Janikowic pod Krakowem - wsi, która formowała jego osobowość. Jagiełło jest jednym z nielicznych autorów - podobnie jak Wiesław Myśliwski czy Jan Adam Borzęcki - którzy pamiętają i cenią wieś; miejsce, które ich kształtowało, a które już nie istnieje w tradycyjnej postaci, miejsce-mit. W tomie „Ciało i pamięć” miniatury i poemat uzupełniają się nie tylko formą, zbiór ten jest integralną wypowiedzią poetycką.

Michał Jagiełło jest autorem książek z obszaru historii literatury, historii idei, literatury faktu i prozy artystycznej. Ur. 1941 r., ukończył polonistykę na UJ. W Zakopanem pracował w Górskim Ochotniczym Pogotowiu Ratunkowym, w Muzeum Tatrzańskim oraz Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych, kierował Pogotowiem Górskim w Tatrach Polskich. Alpinista i ratownik górski, uczestnik ponad kilkuset akcji ratowniczych w Tatrach. Od 1975 r. mieszka w Warszawie. Pracował m.in. w PIW, Telewizji Polskiej, Instytucie Kultury. Od 1989 r. wiceminister kultury, w latach 1998-2010 piastował funkcję dyrektora Biblioteki Narodowej.

Po 1981 r. związał się z demokratyczną opozycją i środowiskiem kultury niezależnej. Publikował m.in. w wydawanym w tzw. drugim obiegu Kwartalniku Politycznym „Krytyka”, współredagował miesięcznik jezuitów „Przegląd Powszechny”. Współautor nowej polityki RP wobec mniejszości narodowych - dlatego w jego publicystyce spotykamy wiele obrazów i opisów dotyczących Podkarpacia i Beskidu Niskiego, obszarów pielęgnujących często bolesną historię różnych narodowości i wyznań. Za krzewienie dialogu i partnerstwa między Polakami i mniejszościami narodowymi i wyznaniowymi uhonorowany odznaczeniami i wyróżnieniami przez Litwę, Ukrainę, Słowację oraz przez środowiska Żydów w Polsce i przez polską Autokefaliczną Cerkiew Prawosławną. Laureat nagrody Poli Nireńskiej i Jana Karskiego.

Spotkanie z Michałem Jagiełło odbyło się w ramach projektu „W obiektywie słów” z Programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pod patronatem medialnym „Naszego Głosu” i portalu KrosnoCity.pl.

Jan Tulik
Foto: KBP