Zygmunt Tokarski z siostrą Marią - Jedlicze 1909 rok

Więcej o dr Zygmuncie Tokarskim będzie można się dowiedzieć 25 maja, w dniu otwarcia poświęconej mu wystawy w Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu. Dr Władysław Tlałka omówi pracę zawodową dr Zygmunta Tokarskiego, a mgr Czesław Nowak z Muzeum Podkarpackiego w Krośnie przedstawi działalność niepodległościową i społeczną. Otwarcie wystawy zaplanowano na godzinę 17.00

Każdy, kto decyduje się na wykonywanie zawodu lekarza musi całkowicie podporządkować swe życie służbie drugiemu człowiekowi, lecząc chorych, bez względu na porę dnia i nocy, niekiedy poświęcając własną rodzinę i zdrowie. Bez wątpienia tymi właśnie zasadami kierował się dr. Zygmunt Tokarski wykonując ciężki zawód lekarza, a raczej powołanie jak często sam mawiał.

Prywatny gabinet lekarski dr Zygmunta Tokarskiego

Trudno w pełni przedstawić sylwetkę człowieka wyjątkowego, dla którego życie było pełne poświęceń, determinacji, odwagi, wrażliwości na cierpienie, miłości do pacjentów, zgodne z przysiegą Hipokratesa. Do dzis wiele osób pamięta go jeszcze, wspomina z wdzięcznością, szacunkiem i wzruszeniem zawdzięczając zdrowie a niekiedy nawet życie. 

Doktor Zygmunt Tokarski urodził się 30  lipca 1904 roku w Kołaczycach koło Jasła, gdzie jego ojciec Feliks pełnił funkcję lekarza miejskiego.

Restryktem z dnia 12 kwietnia 1905 roku Feliks Tokarski zostaje mianowany lekarzem Okręgowym w Jedliczu. Jeszcze tego samego roku rodzina Tokarskich przenosi się do Jedlicza na stałe.

Feliks rozpoczyna prywatną praktykę lekarską, prowadzi aptekę i zostaje lekarzem rafinerii nafty. Do szkoły podstawowej Zygmunt Tokarski uczęszcza w Jedliczu i tak oto wspominał swoje dzieciństwo i młodzieńcze lata: “Moja rodzina osiedliła się w Jedliczu  kiedy miałem jeden rok życia. Ojciec mój był jednym z pierwszych lekarzy w tej części powiatu i udzielał pomocy lekarskiej w dużym promieniu. Lekarzy bowiem była znikoma ilość, w Krośnie trzech i zdaje się tak samo w Jaśle. Jako mały chłopiec przepadałem za końmi, pamiętam że chcąc zrobić mi przyjemność zabierał mnie często ze sobą na wyjazdy i stąd tez pamiętam dziury na drogach, okoliczne wioski, aż po granice  z Węgrami, gdzie co roku jeździł jako lekarz okręgowy szczepić dzieci przeciwko ospie. Tam też po raz pierwszy w życiu zobaczyłem prawdziwą biedę dzieci, które nigdy nie widziały chleba, a bułka i starym była nie znana. Placki owsiane często były nie osiągalne.  Utkwiły mi szczególnie w pamięci sylwetki Dyr Manierskiego, który często bywał w naszym domu oraz postacie braci Dunikowskich, o których potem z procesu we Francji dowiedzieliśmy się że, podejmowali w pobliskiej Męcince próby wydostawania złota z piasku. Zawsze dużo mówiło się w naszym domu o Marii Konopnickiej, mieszkającej w pobliskim dworku w Żarnowcu do której jako lekarz mój ojciec jeździł“.

Uczniowie z Gimnazjum w Jaśle do  którego uczęszczał przyszły dr Zygmunt Tokarski

W 1915 roku Zygmunt Tokarski rozpoczyna edukację w Państwowym Gimnazjum w Jaśle a następnie kontynuuje ją w Prywatnym Gimnazjum OO Jezuitów w Chyrowie, które kończy w 1922 roku. Podtrzymując tradycje rodzinne rozpoczyna studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jeszcze w czasie pobytu w Krakowie poznaje Adelę Ciepielowską uczęszczającą wówczas do Prywatnego Seminarium Nauczycielskiego Sióstr Urszulanek. W 1929 roku kończy studia i otrzymuje dyplom lekarski i bierze ślub z Adelą Ciepielowską, jeszcze tego samego roku młodzi małżonkowie wyjeżdżają do Katowic, gdzie Zygmunt Tokarski rozpoczyna pracę na stanowisku lekarza asystenta w szpitalu Miejskim.

Adela i Zygmunt Tokarscy

Zdobywa tam powszechny szacunek i uznanie, co odzwierciedla opinia ówczesnego dyr. Szpitala dr Maksimiliana Wilimowskiego, który tak pisał: “Dr Tokarski wszystkie powierzone funkcje spełniał sumiennie ku zadowoleniu swoich przełożonych, jako też dla dobra chorych w stosunku do których występował z należytym taktem umiejąc sobie zdobyć zaufanie i ich wdzięczność”.

Dr Zygmunt Tokarski i zespół ze Szpitala Miejskiego w Katowicach - 1932 rok

Ulegając jednak presji rodziny, a zwłaszcza ojca Feliksa wraca w 1932 roku w rodzinne strony i rozpoczyna praktykę lekarską w Ubezpieczalni Społecznej oraz w Przychodni Rafinerii Nafty w Jedliczu. Sprawuje wówczas szeroką opiekę medyczną wielu szkół na terenie gminy. Niesie pomoc potrzebującym w najdalszych miejscowościach, niekiedy nie przyjmując żadnego wynagrodzenia.

Przychodnia Rafinerii Jedlicze

Odbiera dziesiątki porodów, często pomaga mu położna z Potoka, Maria Pilatowa. Wyjazdy do pacjentów odbywają się dwojako, albo końmi, którymi często powoził Kacper Mróz z Męcinki, albo własnym samochodem, a że powroty były czasem późno w nocy lub nad ranem towarzyszył mu kierowca Stanisław Jamrozy.

Przychodnia w Rafinerii Jedlicze

W 1935 roku dr Zygmunt Tokarski kupuje działkę  budowlaną od właścicielki dóbr w Jedliczu Zofii Stawiarskiej i buduje willę według projektu Mieczysława Wallisa.

Wybuch wojny zastaje Dr Zygmunta Tokarskiego w Jedliczu  pracuje nadal jako lekarz Rafinerii Nafty i prowadzi praktykę prywatną. Wspominając pierwsze lata po okupacji tak pisał: “Mnie jako lekarza interesowały sprawy zdrowotności i higieny. Nie było na początku łatwo, myliśmy ręce w skopcach na mleko i miskach, zamiast ręczników dostawaliśmy fartuszki i stare koszule, mydło trzeba było wozić z sobą, powoli zmieniały się czasy, znikły epidemie tyfusu czy ospy, na te miejsce przyszły szczepienia, nie ma już tak zwanych babek przy porodach, zastąpiły ich izby porodowe i położne. Nikt nie tłucze się po dziurach z pękniętym wrzodem żołądka  furmanką, bo śmigają karetki pogotowia, nikt nie leczy róży zamawianiem i kadzeniem konopiami”.

Dr Zygmunt Tokarski z żoną Adelą podczas wizyty w Krośnie - 1936 rok

Nadal Zygmunt Tokarski pracuje jako lekarz przemysłowy i pełni funkcję kierownika Ośrodka Zdrowia. Niezmiennie od trzydziestu lat pielęgniarką w gabinecie była pani Wera Krzanowska. Od 1958 r pozostaje tylko lekarzem Przychodni Rafineryjnej, a zięć lekarz pediatra Zbigniew Wiatr podejmuje pracę w Ośrodku Zdrowia i zostaje jego kierownikiem.

Dr Zygmunt Tokarski z żoną i profesorem Nowackim - Łazienki Warszawa 1957

Przez wiele lat brał czynny udział w pracy Krośnieńskiego Towarzystwa Lekarskiego. Jego zasługi dla lecznictwa zostały docenione przez nadanie mu w 1956 roku Złotego Krzyża Zasługi.

Umiera 7 maja 1963 roku w Jedliczu, pogrzeb staje się prawdziwą manifestacją, a w ostatniej drodze towarzyszyły mu setki mieszkańców Jedlicza i okolicznych miejscowości, koledzy lekarze i duchowieństwo.

Po śmierci główna ulica zostaje nazwana imieniem dr Feliska i Zygmunta Tokarskich, a dzięki staraniom pan Juliana Szmyda Klub Honorowych Dawców Krwi przy rafinerii nafty w Jedliczu przyjmuje go za patrona. Bogate tradycje lekarskie rodziny nadal kontynuuje zięć dr Zbigniew Wiatr oraz 3 prawnuków Łukasz, Tomasz, Justyna, którzy są lekarzami. Zmarły pozostawił po sobie serdeczny żal kolegów i chorych oraz pamięć lekarza społecznika - prawdziwego przyjaciela ludzi. Niech ta garść wspomnień po doktorze Tokarskim przypomni starszemu pokoleniu jego sylwetkę, a młodym da wzór do naśladowania.

(red.), (mw)
Fot. zbiory Marka Wiatra