Franciszek Józef Płonka to krośnianin urodzony 2 stycznia 1908 roku syn Michała, robotnika kolejowego i Stanisławy Kubackiej. Podczas nauki w Krośnie mieszkał u swojej matki przy ulicy Kletówki 169.

Po skończeniu krośnieńskiego gimnazjum zamieszkał w Jaśle, gdzie pracował na kolei. Na krótko przed wybuchem wojny objął funkcję zawiadowcy stacji Polskich Kolei Państwowych.

Pasją Franciszka było narciarstwo. Miał uprawnienia instruktora i sędziego VIII Przemyskiego Okręgu Polskiego Związku Narciarskiego.

W 1938 roku, a dokładnie 18 kwietnia, w Humniskach wziął ślub z Elżbietą Stanisławą Bachurską, córką Jana i Petroneli Pril urodzoną w Stanisławowie 27 października 1911 roku. Ich małżeństwo mimo, że szczęśliwe nie trwało jednak długo. Po niespełna roku wybuchła II wojna światowa, a ponieważ oboje byli zaangażowani w walkę z okupantem ich drogi rozeszły się już początkiem stycznia 1943 roku.

Elżbieta Stanisława Bachurska, żona Franciszka Józefa Płonka. Fot. archiwum

Elżbieta Płonka została aresztowana przez jasielskie Gestapo i wywieziona do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, zaledwie w miesiąc po aresztowaniu bo 11 lutego została tam zamordowana. Jej prochy sprowadzono do Krosna i pochowano na Cmentarzu Komunalnym obok męża, w części wojskowej.

Franciszek podczas wojny w konspiracji używał wielu pseudonimów (Staszek, Watra, Kubacki i kilka innych). Działał w strukturach Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej.

Franciszek Płonka w czasie wojny prowadził działalność konspiracyjną, był współzałożycielem organizacji „Nowa Polska”. Płonka działał w Tajnej Organizacji Wojskowej na Podkarpaciu, zainicjował powstanie organizacji konspiracyjnej w Jaśle, a w Krośnie organizował akcje sabotażowe i wywiadowcze na lotnisku. Po scaleniu „Młodej Polski” ze Związkiem Walki Zbrojnej objął funkcję zastępcy szefa wywiadu i kontrwywiadu w sztabie Inspektoratu Krosno.

Franciszek Józef Płonka zginął 26 czerwca 1943 r. pod Brzozowem - jego zespół został zaskoczony przez Niemców podczas naprawy samochodu. Pochowany został w Brzozowie. W marcu 1946 roku staraniem rodziny jego szczątki zostały sprowadzone do Krosna. Grobowiec Płonków znajduje się w żołnierskiej kwaterze na Cmentarzu Komunalnym w Krośnie przy ul. Wyszyńskiego.

Opracowane we współpracy z Genealogią Krośnian.

red.