W kalendarzu tradycji polskich, adwent jest okresem szczególnym i wyjątkowym. Decyduje o tym bogata symbolika wypełniająca ten czas. W miastach to głównie wieńce adwentowe wieszane w domach i świątyniach oraz czekoladowe kalendarze przeznaczone dla dzieci.
O ile bogatsza w tradycje adwentowe jest polska wieś.. To tam niegdyś trąbiono na adwent, spotykano się w domach na wspólnym darciu pierza, przędzeniu, haftowaniu lub szyciu. W nastrój tajemnicy wprowadzała „szara godzina” – opowieści pod ukryciem nocy o duchach, strzygach, topielcach, czarownicach, czarach, smokach i ukrytych w ziemi skarbach.
Symbolem adwentu, który chyba najtrwalej wpisał się w kulturę polską, są roraty – uroczyste msze odprawiane o świcie ku czci Najświętszej Maryi Panny. Trudno wyobrazić sobie adwent bez widoku dzieci idących do kościoła i niosących zapalone lampiony. W obecnych czasach dawne bogactwo zwyczajów adwentowych należy już do rzadkości i nieuchronnie odchodzi w przeszłość. Celem wystawy przygotowanej przez Muzeum Rzemiosła jest przybliżenie tradycji adwentowych – tak bliskich przecież naszym przodkom.
W obrzędowości sakralnej adwent jest czasem przełomu, gdyż zamykał, ale jednocześnie otwierał rok liturgiczny w Kościele. Ponadto jest czasem przygotowania do obchodów jednego z najważniejszych świąt kościelnych – Bożego Narodzenia. Stąd dawniej powiadano: „Narodzenie – adwent czyni”.
W obyczajowości ludowej adwent jako czas przełomu jesieni i zimy, był głównie okresem odpoczynku i wyciszenia. Dla rolników był to okres wytchnienia po ukończonych ciężkich pracach polowych. Z drugiej strony stawał się okresem wzmożonego życia towarzyskiego, zwłaszcza na wsi. Sprzyjały temu spotkania przy darciu pierza i całonocne gawędy o niesamowitych historiach.
Adwent to czas, w którym w sposób szczególny dochodzi do krzyżowania się sacrum i profanum. Czas zadumy i postu oraz uroczystości popularnych świętych kościoła chrześcijańskiego był jednocześnie czasem intensywnych zabiegów ludowych o pogańskim charakterze. Z obchodami św. Katarzyny i św. Andrzeja wiązały się tradycje wróżb "matrymonialnych" dla panien i kawalerów. W dniu św. Łucji broniono się przed najazdem czarownic i jednocześnie wróżono pomyślność plonów na przyszły rok. Pośród czterech tygodni pełnych powagi odnaleźć można również chwile radości, gdy św. Mikołaj przynosi dzieciom prezenty i gdy górnicy dostają specjalną dyspensę na wielką imprezę barbórkową.
Eksponaty prezentowane na wystawie „Zwyczaje i tradycje Adwentu” pochodzą ze zbiorów: Muzeum Rzemiosła w Krośnie, Muzeum Okręgowego w Tarnowie – Muzeum Etnograficzne, Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie, Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej, Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego w Bóbrce oraz Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu.
Dla grup szkolnych w oparciu o wystawę przygotowany został specjalny PROGRAM EDUKACYJNY.
Obejmuje od trzy tematy lekcji:
- Sakralny i ludowy aspekt adwentu
- Od andrzejek do św. Łucji. Wróżby i przepowiednie okresu adwentu
- Święci adwentu w ikonografii i tradycji ludowej
Wernisaż w czwartek 22 listopada o godzinie 17:00. Wystawa czynna: 22.11 - 24.12.2012.
Zapraszamy również na WYDARZENIA TOWARZYSZĄCE wystawie:
- 29.11.2012, godz. 18.00 - KONCERT NA WIERSZE w wykonaniu Bożeny Boba-Dygi (wokal) i Macieja Zimki (akordeon), wstęp - 20 zł.
Po koncercie WIECZÓR WRÓŻB ANDRZEJKOWYCH - 13.12.2012, godz. 18.00 - WILIJA ŚW. ŁUCJI - widowisko obrzędowe w wykonaniu zespołu Rogowice, wstęp wolny
(MRZwK)
