Festiwal rozpoczęła debata, na którą zapraszali organizatorzy festiwalu: prezydent Krosna i Stowarzyszenie Piwnica św. Norberta. "Jak (nie) mówić o Polsce za granicą?" o tym w RCKP dyskutowali historycy:

- Prof. Piotr Wilczek - historyk literatury i kultury, przekładoznawca, tłumacz literacki,profesor doktor habilitowany, pracownik naukowo-dydaktyczny Uniwersytetu Warszawskiego i prezes zarządu The Kosciuszko Foundation Poland. Uzyskał pozytywną opinię jako kandydat na ambasadora Polski w USA.

- Prof. Andrzej Nowak - historyk, publicysta, nauczyciel akademicki, sowietolog, profesor nauk humanistycznych, wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego, profesor zwyczajny w Instytucie Historii PAN, kierownik Zakładu Historii Europy Wschodniej na UJ (nie pierwszy raz gościł w Krośnie: "Strachy i Lachy", profesor Nowak w Krośnie).

- Prof. Marek Jan Chodakiewicz (Institute of World Politics, Waszyngton USA) amerykański historyk polskiego pochodzenia, profesor specjalizujący się w badaniu stosunków polsko-żydowskich, tematyki Holocaustu oraz historii Europy Środkowej i Wschodniej XIX-XX wieku.

Debatę prowadził prof. Krzysztof Koehler (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie), poeta, krytyk literacki i eseista.

Oprawę artystyczną debaty zapewnił kwartet smyczkowy.

Na początku uczestnicy debaty starali się zdiagnozować problem. Prof. Marek Jan Chodakiewicz mówił o narracji na temat Polski w USA. Jego zdaniem sposób mówienia o Polsce za oceanem opiera się na ignorancji, młodzi ludzie np. nie wiedzą, kim był Hitler, ale za to "wiedzą", że naziści byli Polakami. W efekcie negatywne informacje i przedstawienie Polaka trafia tam na podatny grunt. Drugim problemem jest to, ze amerykańskie elity właściwie nie spotykają się z polskimi intelektualistami. Samych Polaków znają raczej z tzw. "polish jokes".

Prof. Nowak zaznaczył, że odmiennie wygląda sprawa na wschodzie, w Rosji. Tam, w związku z wciąż żywą pamięcią II Wojny Światowej i licznymi produkcjami filmowymi na ten temat, Polska postrzegana jest jako jeden z sojuszników. Jednak barierą jest odmienne postrzeganie początku wojny. Profesor przekonywał, że Rosjanie nie chcą przyjąć, że to Pakt Ribbentrop-Mołotow i wrzesień 1939, w tym napaść ZSRR na Polskę, rozpoczęły wojnę. Dodał, że negatywne informacje o Polsce są w Rosji przyjmowane pozytywnie i podchwytywane na różne sposoby. Jednym z nich jest budowanie narracji, że Polska nie ma czego szukać na Zachodzie, że powinna zdać się na Rosję.

W wypowiedziach nieraz nawiązywano do czasów Pierwszej Rzeczpospolitej, jej wielokulturowości, dumy i nowoczesności, a unikanie mentalności "kraju postkolonialnego".

- Moim pytaniem było dowiedzieć się, jak rozmawiać o Polsce - komentował po debacie prof. Krzysztof Koehler. Bardzo interesujące wydało mu się, by budować "opowieść o Polsce" - Bardzo interesujące wydało mi się to, co było tu mówione, że powinniśmy wrócić do tego "ducha pewności", z czasów zanim zostaliśmy krajem rozebranym, który zaczął cierpieć. Polacy nie mieli wtedy tego poczucia skrzywdzenia. Ileż można słuchać pokrzywdzonych? Może o to chodzi - dodał prof. Koehler. Mówił, że z rozmowy zrozumiał, że powinniśmy przestać mówić tylko o naszym narodowym cierpieniu.

- Ta recepta, dla wielu na pewno szokująca, jest receptą wartą dyskusji. Celem naszych spotkań było pobudzenie refleksji, poirytowanie, znalezienie punktu spornego. Widziałem po twarzach słuchaczy, że oni pokłóciliby się z naszymi naukowcami, co w ogóle jest wspaniałą rzeczą - cieszył się prof. Koehler. Dodał, że bardzo ciekawe dla niego były wypowiedzi prof. Chodakiewicza, który dużo mówił o szukaniu metodologii i właściwych sposobów komunikacji, które pozwolą dotrzeć z naszą narracją do odbiorców.

Podczas koncertu głównego wystąpili: Brathanki, Łada Marija Gorpienko (Ukraina), Hanka Rybka (Podhale), Desisława Christozowa (Bułgaria), Jorgos Skolias (Grecja), Piwnica Św. Norberta (Maria Lamers, Ewa Landowska, Beata Malczewska, Małgorzata Drzał, Piotr Kordas, Stefan Błaszczyński, Adam Niedzielin, Adam Prucnal, Grzegorz Piętak, Oleg Dyyak, Darek Bafeltowski, Piotr Grząślewicz, Artur Malik, Andrzej Jarząbek, Paweł Trebunia-Tutka i Robert Czech) oraz Kwartet smyczkowy (Dorota Błaszczyńska, Weronika Błaszczyńska, Gabrysia Biel i Agata Jonczak).

pd