Trzy ballady... dla uczucia, dla myśli i dla sumienia... "Anna Opatowa" Jana Rostworowskiego, współbrzmiąc z muzyką brytyjskiej grupy ARCHIVE, dotkną problemu wolności ludzkich wyborów.

Poezja to jest żywioł, ale żywioł biorący początek z człowieka i poddany prawom natury, natury ludzkiej(...). Nade wszystko Rostworowski podjął w trzech balladach o Opatowej Annie problematykę moralną(...). Jej istotą nie jest mityczna walka światła z ciemnością i dobra ze złem(...), lecz walka o ethos z samym sobą, o panowanie człowieka nad sobą, o zwycięstwo dodatniego bieguna natury, o ład serca.*

Tryptyk balladowy Anna Opatowa podejmuje uniwersalną problematykę wolności wyboru - wolnej woli, którą obdarowany został człowiek. Jan Bielatowicz, literat należący do zespołu redakcyjnego londyńskich Wiadomości, nazwał Annę Opatową trojakim pokarmem - dla uczucia, dla myśli i dla sumienia. Czy jednak naprawdę człowiek ma ową wolność wyboru? Czy potrafi swoje wybory uczynić niezależnymi - od okoliczności zewnętrznych, od uwarunkowań własnej natury? Zagadnienie wolności wyboru jest podejmowane przez filozofię, teologię i psychologię  ludzie, dokonując wyborów, są niejednokrotnie targani silnymi emocjami. Andrzej Gałowicz w publikacji Twórczość poetycka Jana Rostworowskiego, podkreśla, powołując się na pogląd J. Bielatowicza, że ballady: (...) są utworami artystycznie wyważonymi, nie ma w nich emocjonalnych przerysowań, ckliwości i taniego sentymentalizmu. Jest za to przejrzysta i czytelna metaforyka, podszyta emocjonalnym dystansem, pomimo mówienia o kwestiach etycznie ważnych.** Utożsamienie się z jedną z trzech historii o pięknej Annie, dokonanie wyboru postawy poeta pozostawia czytelnikowi.

Niewyjaśnione pochodzenie nazwy, leżącej niedaleko Winchester, wioski Abbotts Ann (Anna Opatowa), stało się dla Rostworowskiego twórczą i artystyczną inspiracją. Kreując trzy wersje historii o pięknej Annie osadzone w XVI wieku i podejmując uniwersalną problematykę wolności wyboru, udało się poecie niejako zapanować nad czasem. Andrzej Gałowicz, powołując się na słowa Jarosława Marka Rymkiewicza, tak puentuje ów niezwykły cykl: (...) wszystko jest teraz, także to, co było. Kto w to uwierzy, ten unicestwia czas.***

Anna Opatowa w wydaniu książkowym ukazała się w Londynie w 1962 roku. W tym samym roku ballady opublikowano w londyńskich Wiadomościach, w numerach: 862, 846 i 868. W kraju tryptyk został wydany w roku 1984, w dziewięć lat po śmierci poety.

Jak podkreśla autor książki Twórczość poetycka Jana Rostworowskiego, mimo wyjątkowej urody literackiej i niezaprzeczalnych walorów teatralnych, cykl utworów Anna Opatowa doczekał się jedynie jednej prezentacji scenicznej. Przedstawienie odbyło się w 1965 roku w Krakowie, w kameralnych salach Klubu Plastyka. Wiersze recytowane były wówczas przez Hannę Tomczykiewicz-Rzeszyńską.

Tym większy zaszczyt mamy, by zaprosić do wysłuchania i obejrzenia interpretacji scenicznej ballad Jana Rostworowskiego a także do rozmów o twórczości zapomnianych emigrantów spod znaku słowa.

Wiersze interpretowane będą przez dwoje młodych krośnian: Annę Romańczak i Przemysława Polańskiego. 

* J. Bielatowicz, Ze świętego Salwatora do Opatowej Anny. Rzecz o poezji Jana Rostworowskiego. Wiadomości, Nr 841, Londyn 1962.

** A. Gałowicz, Twórczość poetycka Jana Rostworowskiego. Kraków 2008 s. 143.

*** J. M. Rymkiweicz, Poezje wybrane. Warszawa 1981 s. 9.

Projekt realizowany z wykorzystaniem sprzętu zakupionego w ramach dofinansowania zadania Piwnica PodCieniami - zakup sprzętu do działań kulturalno - edukacyjnych (2009) ze środków MKiDN.

Projekt realizowany jest przy pomocy finansowej Miasta Krosna. 

Iwona Jurczyk

Muzeum Rzemiosła w Krośnie